Son yıllarda globalizasyonun sona erdiğine dair söylemler gittikçe artıyor. Küresel ticaretin ve ekonomik entegrasyonun yavaşladığı, ülkelerin daha korumacı politikalara yöneldiği bir dönemde, globalizasyon gerçekten sona mı eriyor yoksa sadece dönüşüm mü geçiriyor?
Küreselleşmenin Dönüşümü
Globalizasyonun sona erdiği iddialarının temelinde, özellikle COVID-19 pandemisi ve Rusya-Ukrayna savaşının getirdiği ekonomik belirsizlikler yatıyor. Bu olaylar, tedarik zincirlerinde ciddi aksamalara neden oldu ve ülkeleri kendi kendine yetme eğilimine itti. Uluslararası Para Fonu (IMF), dünya ticaret hacminin yavaşladığını ve bölgesel ticaretin ön plana çıktığını belirtiyor.
Ancak, globalizasyonun tamamen sona erdiğini söylemek yanlış olabilir. McKinsey’nin araştırmasına göre, globalizasyon sadece şekil değiştiriyor. Özellikle teknoloji, ilaç ve enerji sektörlerinde uluslararası akışlar devam ediyor. Dijital globalizasyon, bilgi akışlarını hızlandırarak yeni bir küreselleşme formu yaratıyor.
Bölgeselleşmenin Yükselişi
Global ticaretin yavaşlaması ve tedarik zincirlerinde yaşanan sorunlar, şirketleri ve ülkeleri bölgesel tedarik zincirlerine yöneltti. Bu süreçte yerel üretim ve tüketim ön plana çıktı. Örneğin, Apple gibi büyük teknoloji şirketleri, Çin’e olan bağımlılıklarını azaltmak için üretim süreçlerini diğer bölgelere kaydırma eğiliminde.
Bu bölgeselleşme trendi, daha az satış ancak daha yüksek kâr potansiyeli sunuyor. Küresel tedarik zincirlerinin esnekliğini artırmak adına alternatif tedarikçiler aramak, ürün ve hizmetleri yeniden tasarlamak ve yerel üretimle esnekliği artırmak gibi stratejiler uygulanıyor. Bu stratejiler, küresel şoklara karşı daha dayanıklı bir yapı oluşturmayı hedefliyor.
Jeopolitik Gerilimler ve Ekonomik Dinamikler
Globalizasyonun zayıflamasının bir diğer nedeni de artan jeopolitik gerilimler. ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşları, ülkelerin kendi sanayilerini koruma altına alma çabalarını artırdı. Bu durum, küresel ticaretin önünde yeni engeller oluşturuyor ve ülkeler arası ekonomik ilişkileri zorlaştırıyor.
Buna rağmen, bazı sektörlerde globalizasyonun devam ettiğini görmekteyiz. Özellikle yeşil enerji teknolojileri ve net sıfır hedeflerine ulaşmak için uluslararası işbirliği zorunlu hale geliyor. Enerji üretim teknolojileri ve gerekli minerallerin uluslararası akışı, global hedeflere ulaşmak için kritik öneme sahip.
Gelecek
Geleceğe baktığımızda, globalizasyonun tamamen sona ermesi olası görünmüyor. Ancak, büyük bir dönüşüm ve yeniden yapılandırma süreci yaşanıyor. Bölgeselleşme, küresel ekonominin yeni normu haline gelirken, dijital globalizasyon bilgi akışlarını hızlandırarak farklı bir küreselleşme formu yaratıyor. Bu değişim, özellikle büyük çok uluslu şirketler tarafından yönetiliyor ve küresel akışların yeniden şekillendirilmesi bu şirketlerin elinde bulunuyor.
(Deglobalisation isn’t completely global – How our interconnected world is changing)
Globalizasyonun geleceği hakkında net bir yargıya varmak zor. Ancak, geçmişte olduğu gibi, küresel dinamikler sürekli olarak değişiyor ve uyum sağlamak için yeni stratejiler geliştiriliyor.
Globalizasyonun sona erdiğine dair yapılan yorumlar, aslında onun evrim geçirdiğinin bir göstergesi olabilir.
Küreselleşme, sona ermekten çok dönüşüm geçiriyor. Bölgeselleşme ve dijital globalizasyon, yeni küresel ekonomik düzenin temel unsurları haline geliyor. Şirketler ve ülkeler, yeni ekonomik dinamiklere uyum sağlamak için stratejilerini yeniden şekillendiriyor. Gelecek, bu dönüşümlerin nasıl yönlendirileceğine bağlı olarak şekillenecek.